Carla Accardi: «Αφιέρωσα όλη τη ζωή μου στην τέχνη»

Επιμέλεια: Γιώργος Καρουζάκης

Το Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών παρουσιάζουν (έως 9 Φεβρουαρίου) την έκθεση της σπουδαίας Ιταλίδας εικαστικού Carla Accardi με τίτλο «Καλλιτέχνες από τη συλλογή της Farnesina – CARLA ACCARDI – Smarrire i fili della voce – Χάνοντας τα νήματα της φωνής».

Η Carla Accardi (γεν. Τραπάνι, 1924) είναι η μοναδική γυναίκα της καλλιτεχνικής ομάδας Forma 1 και μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της αφηρημένης τέχνης στην Ιταλία. Κατάφερε να ανανεώνει συνεχώς την αναζήτησή της στην τέχνη, παραμένοντας πιστή στο απαράμιλλο ύφος της. Στα 60 χρόνια της δημιουργικής της πορείας εξερεύνησε τόσο το δισδιάστατο της ζωγραφικής όσο και τους όγκους της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής σε έναν συνεχή διάλογο με την ύλη. Από νωρίς κυριαρχεί στο καλλιτεχνικό στερέωμα και το 1964 είναι παρούσα με μια ατομική αίθουσα στη Biennale της Βενετίας, που θα παρουσιάσει η Carla Lonzi και όπου θα επιστρέψει το 1976, το 1978 και το 1988.

«Η Carla Accardi», σημειώνει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος, «είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές καλλιτέχνιδες της γενιάς της. Μεταμορφώνει μόνο με μία της κίνηση το καθεστώς της ζωγραφικής, τη φύση του χώρου, την ποιότητα της χειρονομίας, την έννοια της αφαίρεσης και τη σημασία του έργου τέχνης. Μετασχηματίζει διαρκώς το αντικείμενο, τη δράση του θεατή, την ταυτότητα του καλλιτέχνη και σίγουρα το ρόλο της γυναίκας καλλιτέχνιδας που μπορεί ταυτόχρονα να ενσαρκώσει τόσο μια αντικομφορμιστική περσόνα, όσο και μια καθόλα πνευματική».

Και προσθέτει: «η Carla Accardi μας προσκαλεί να συμμετάσχουμε με τα μάτια μας, το μυαλό μας, το σώμα μας, την κίνησή μας, το συναίσθημά μας στο χώρο και στο χρόνο, τη σχέση μας με το άλλο, και την τάση μας να βγούμε έξω από τον εαυτό μας και να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο. Σοφή και ορθολογική η ίδια, ενώ το έργο της είναι προσφιλές και χαρούμενο, λαμπερό και φωτεινό, γεμάτο ταμπεραμέντο, φως και ελπίδα.

Είναι ό,τι πιο καλοδεχούμενο ανάμεσα σε όλα τα μηνύματα που μπορούμε να δεχτούμε από ένα άτομο που έχει ήδη ξεφύγει από το σκοτάδι, τον πόλεμο, την απελπισία, το φασισμό, την ατομική και κοινωνική κρίση, του τελευταίου αιώνα. Αυτό είναι το μήνυμα που προσφέρει το χώρο και το όραμα, στη νεώτερη γενιά που απειλείται να ξαναβιώσει το σκοτάδι και τη δυστυχία. Η Carla Accardi, πιο νέα από ποτέ, αντιμετωπίζει αρυτίδωτη το μέλλον. Η ζωγραφική της καθορίζει τα κίνητρα που θα επιτρέψουν σε ένα άτομο να κοιτάξει στο χρόνο και στο χώρο και να ατενίσει την καθαρότητα».

Με την ευκαιρία της αθηναϊκής της έκθεσης Carla Accardi δέχτηκε να απαντήσει σε ορισμένα ερωτήματά μας και να συνοψίσει, σε λίγες γραμμές, τη γόνιμη πορεία της στην τέχνη.

Τα πρώτα χρόνια

«Το βλέμμα μου ήταν στραμμένο τόσο στους Ρώσους καλλιτέχνες αφηρημένης τέχνης όσο και σε ορισμένους Γάλλους, όπως ο Ματίς. Όταν ήμουν μικρή, ο πατέρας μου μού είχε χαρίσει πολλούς καταλόγους τέχνης των αρχών του εικοστού αιώνα. Κάποια χρόνια αργότερα, λοιπόν, πήγα στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας».

Η δημιουργία της ομάδας Forma1

«Εγκαταστάθηκα στη Ρώμη στα τέλη του 1946 όπου γνώρισα νέους καλλιτέχνες με ιδέες και σχέδια που συμμεριζόμουν. Έτσι γεννήθηκε η ομάδα Forma 1. Με το μανιφέστο της ομάδας Forma 1, η διάσπαση στις σχέσεις πολιτικής και κουλτούρας διευρύνεται ακόμα περισσότερο, δεδομένου ότι είχαμε δηλώσει φορμαλιστές, μαρξιστές και αφαιρετικοί. Ακόμη και στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κόμματος δεν ήταν εύκολος ο διάλογος μεταξύ των διανοουμένων της εποχής. Εκείνη την περίοδο η ομάδα μας αντιπροσώπευε μία ρήξη με το παρελθόν και μία ιστορική καινοτομία, κυρίως για την ιταλική αφηρημένη τέχνη. Σήμερα οι καλλιτέχνες αναπτύσσουν μόνοι τους τις ιδέες τους, είναι περισσότερο ελεύθεροι, αλλά δεν αποκλείεται να μπορούν να δημιουργηθούν ομάδες καλλιτεχνών που να έχουν τους ίδιους στόχους».

Ο απόηχος του φασισμού

«Η φασιστική εικοσαετία είχε επιλέξει την απεικόνιση ως καλλιτεχνική έκφραση, και εμείς θέλαμε να ανακτήσουμε την πορεία που είχαν διατρέξει οι καλλιτέχνες στις άλλες χώρες. Για το λόγο αυτό κάναμε πολλά ταξίδια στο Παρίσι για να αναμετρηθούμε και να μπορέσουμε να συμβαδίσουμε με την εποχή μας».

Καλλιτέχνες

«Γενικά δε μου αρέσει να υπογραμμίζω την αξία ενός καλλιτέχνη απέναντι σε έναν άλλο. Κάθε καλλιτέχνης ακολουθεί το δρόμο της επιλογής του».

Προάγγελος της Arte Povera

«Εξέθεσα στην Γκαλερί Notizie του Τορίνο, στις αρχές της δεκαετίας του ’60, τις πρώτες μου δουλειές σε sicofoil και τα μεγάλα “περιβάλλοντα” όπως οι σκηνές. Στη συνέχεια γνώρισα μερικούς καλλιτέχνες της Arte Povera που είχαν δει εκείνες τις εκθέσεις και μου έλεγαν πόσο θετικά τους είχαν εντυπωσιάσει και γοητεύσει».

Αφηρημένη τέχνη

«Μικρή ξεκίνησα με κάποια τοπία και πορτραίτα. Μία αυτοπροσωπογραφία μου εντυπωσίασε ιδιαίτερα τον πατέρα μου, ο οποίος από εκείνη τη στιγμή υποστήριξε το πάθος μου και τις ικανότητές μου. Μόνο μετά την επίσκεψή μου στο Musée de l’Homme στο Παρίσι πραγματοποίησα το πρώτο αφηρημένο μου έργο».

Το φως

«Το σημαντικό για μένα είναι το φως που περιέχεται στα χρώματα. Ο διάλογος που συντελείται ανάμεσά τους ώσπου να αγγίξουν τη διαφάνεια».

Ζωή και τέχνη

«Αφιέρωσα όλη τη ζωή μου στην τέχνη»

Γυναίκα καλλιτέχνις

«Ίσως αυτό να αποτέλεσε πρόβλημα για τους άλλους αλλά όχι για μένα».

Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο

Επιστημονική επιμέλεια (ΜΑΜ-ΜΜΣΤ): Ντένης Ζαχαρόπουλος, Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΜΜΣΤ

Συντονισμός & Επικοινωνία (ΜΑΜ-ΜΜΣΤ): Ελένη Κωτσαρά, Υπεύθυνη Ανάπτυξης & Διοίκησης eleni.kotsara@mmca-mam.gr