Η Μάργκαρετ Άτγουντ στη χώρα της συγγραφής

Από τον Γιώργο Καρουζάκη

Γιατί γράφουν οι συγγραφείς; Για ποιον γράφουν; Από πού πηγάζει αυτή η επιθυμία; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα ποικίλουν. «Όλα παίζουν», μας λέει η Μάργκαρετ Άτγουντ. Στη γραφή οδηγείσαι από πολλούς δρόμους : γραφομανία, δαίμονες, ψυχαναγκαστική λογοδιάρροια, ματαιοδοξία, κατάθλιψη, τέρψη, επιθυμία για να αποδώσεις δικαιοσύνη, να εκδικηθείς, να βάλεις τάξη στο χάος, να αγαπηθείς, να υμνήσεις το μεγαλείο της Φύσης και της ζωής.

Το συναρπαστικό μα και επώδυνο ταξίδι της στη χώρα της συγγραφής καταγράφει ευφάνταστα στο βιβλίο της Συνομιλώντας με τους νεκρούς (Εκδ. Ωκεανίδα) η Καναδή συγγραφέας. Η Μάργκαρετ Άτγουντ δεν προτείνει το εγχειρίδιο του καλού συγγραφέα, ούτε θεωρητικολογεί. «Είμαι συγγραφέας και αναγνώστρια κι αυτό είναι όλο», γράφει για να συνοψίσει με λίγα λόγια την άποψή της: «ο πραγματικός δάσκαλος του συγγραφέα είναι ο ίδιος του ο εαυτός στο ρόλο του αναγνώστη».

Το βιβλίο της διαβάζεται ευχάριστα, αν και τα θέματα που θίγει εκτείνονται συχνά πέρα από τη συνήθη φιλολογία για τη φύση του συγγραφέα και της τέχνης του. Η αμεσότητα του εγχειρήματος της Άτγουντ, απαλλαγμένη η ίδια από τον αυτιστικό ναρκισσισμό του δημιουργού που μιλά χωρίς το πέπλο της μυθοπλασίας για το έργο του, ενισχύθηκε από τη συγκυρία: το βιβλίο ξεκίνησε ως μια σειρά διαλέξεων που προοριζόταν για ετερόκλητο ακροατήριο – νέους, άντρες και γυναίκες επαΐοντες και κοινούς αναγνώστες.

Αυτοβιογραφικά στοιχεία εναλλάσσονται στο βιβλίο της Άτγουντ με αναφορές στην ιστορία της λογοτεχνίας, με ρήσεις και αποσπάσματα από τα έργα σπουδαίων δημιουργών. Ενώ διερευνώνται επίσης ζητήματα, όπως η διττή, μεταρομαντική συνείδηση του συγγραφέα ως μύστη και κοινού θνητού όπως μας την κληροδότησε το Ρομαντικό Κίνημα, η σύγκρουση του δημιουργού με την αγριότητα της αγοράς, ο ρόλος του στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, η σχέση του με το βιβλίο και τον αναγνώστη.

Από ποιους μαθαίνουν οι συγγραφείς; «Από τους νεκρούς» λέει η Μάργκαρετ Άτγουντ. «Όσο συνεχίζεις να γράφεις, συνεχίζεις να εξερευνάς το έργο των συγγραφέων που έχουν προηγηθεί επίσης αισθάνεσαι ότι κρίνεσαι και λογοδοτείς σε αυτούς. Όλοι οι συγγραφείς πρέπει να πάνε από το τώρα στο μια φορά κι έναν καιρό…». Αν ρωτούσαμε, τέλος, την ίδια να μας πει με τι καταπιάνεται το βιβλίο της, θα απαντούσε: «με αρκετές συγκρούσεις που έχουν απασχολήσει πολλούς συγγραφείς, τόσο αυτούς που συνάντησα, όσο κι εκείνους που γνώρισα μόνο μέσα από το έργο τους. Ανάμεσα σε συμπληγάδες περνά η συγγραφή».

To κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Lifo τον Ιούνιο του 2007.