Μαρία Φιλοπούλου: «Η παραδείσια γαλήνη στους πίνακές μου είναι εύθραυστη»

Από τον Γιώργο Καρουζάκη

Η ζωγράφος Μαρία Φιλοπούλου ανήκει στους καλλιτέχνες που εξερευνούν με αξιοθαύμαστη αφοσίωση και εργατικότητα τις δυνατότητες του χρωστήρα. Η διαδρομή της γόνιμη, επίμονη μοιάζει με μια αδιάκοπη αναζήτηση του φωτός. Αυτή η υπαρξιακή, προφανώς, αναζήτηση είναι ορατή στα πρώτα έργα της, τα χρόνια μετά το πέρας των σπουδών της στο Παρίσι, στις ευρυγώνιες ελικοειδείς σκάλες, τα ζωοφόρα θερμοκήπια με τα χυμώδη τροπικά φυτά, τα κύκλια παράλια τοπία με τους λουόμενους, μέχρι τους κολυμβητές των διάφανων νερών. Για αυτό, από τις συζητήσεις που έχουμε κάνει κατά καιρούς, κρατώ μια φράση που ειπώθηκε από τη ζωγράφο αυθόρμητα, και αποτυπώνει τη σχέση της με τη ζωγραφική: «κυνηγώντας το φως είναι σαν να κυνηγώ την ελευθερία μου».

Την Πέμπτη 8 Μαΐου εγκαινιάζεται στην Κωνσταντινούπολη στην Teşvikiye Sanat Galerisi η ατομική της έκθεση με τίτλο «Deniz» σε επιμέλεια της Ιστορικού Τέχνης Ίριδας Κρητικού. Περιλαμβάνει έργα μεγάλων και μεσαίων διαστάσεων από διαφορετικές θεματικές ενότητες της δουλειάς της, που δημιουργήθηκαν ειδικά για την παρουσίαση του έργου της στην Κωνσταντινούπολη.

Οι υποβρύχιοι κολυμβητές, που σε μεγάλο βαθμό χρωστούν την έμπνευσή τους στην Αρχαία Ιεράπολη της Τουρκίας (Pamukkale), τα παράλια τοπία, οι καταρράκτες καθώς και τα πρόσφατα φωτεινά γυμνά σε βοτσαλωτές παραλίες, που αποτελούν το πεδίο μελέτης και πειραματισμού της ζωγράφου τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζονται, πρώτη φορά, στην Κωνσταντινούπολη. Με αυτή την ευκαιρία αναδημοσιεύουμε μια παλιότερη κουβέντα μας με τη ζωγράφο.

-Υπάρχουν κάποια στοιχεία που σας απασχόλησαν εντονότερα στη ζωγραφική σας;

«Διαρκώς με απασχολεί, ζωγραφικά, ένας κλειστός χώρος που έχει ανοίγματα, κάποιες “φυγές” φωτός. Αυτή την εμμονή μπορεί να την παρατηρήσει κάποιος στα έργα μου με τις τζαμαρίες, στις σκάλες, στα θερμοκήπια, αλλά και στη σειρά με τους κολυμβητές. Εκεί, ειδικά, ο βυθός, αν και απεριόριστος, αποκτά μια αίσθηση κλειστού χώρου που ελευθερώνεται από το φως που εισέρχεται στο νερό».

– Πώς φτάσατε από τους κλειστούς αστικούς χώρους στους κολυμβητές;

«Όλα ξεκίνησαν το ’99, όταν άρχισα να ζωγραφίζω κάποιες παραλίες. Ήθελα να κάνω μια σπουδή για τη θάλασσα, αν και φοβόμουν το αποτέλεσμα. Δεν ήθελα να παραπέμπει σε γνώριμες θαλασσογραφίες. Τελικά, η μεγάλη αγάπη μου για τη θάλασσα με απελευθέρωσε. Όταν αποφάσισα να ζωγραφίσω τον βυθό, όσα υπάρχουν κάτω από το νερό, ένιωσα οικεία. Είδα αυτή την κίνηση σαν συνέχεια της δουλειάς μου με τους κλειστούς χώρους. Είχα επίσης τη δυνατότητα να παίξω, πρώτη φορά, και με τις ανθρώπινες φιγούρες. Οι κινήσεις των γυμνών σωμάτων στο νερό, λόγω της άνωσης δεν είναι στατικές αλλά χαλαρές, σχεδόν χορευτικές».

– Το περιβάλλον των κολυμβητών, με τα αρχαία σπαράγματα και τη βλάστηση του βυθού, δεν είναι πάντα ρεαλιστικό. Ανακαλεί μια παραδείσια κατάσταση…

«Αναγνωρίζεις όμως και μια κινητικότητα, μάλλον ανησυχητική. Η παραδείσια γαλήνη στους πίνακές μου είναι εύθραυστη, ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανατραπεί, όπως και η ευτυχία που δεν ξέρουμε ποτέ πόσο θα κρατήσει».

– Ο τρόπος που ζωγραφίζετε δεν είναι παραδοσιακός. Απλώνετε τον καμβά στο πάτωμα και όλο το σώμα σας συμμετέχει στη διαδικασία. Πόσο επηρεάζει αυτή η επιλογή το αποτέλεσμα;

«Δεν θέλω να με περιορίζουν τα όρια του τελάρου. Δουλεύω ελεύθερα στο πάτωμα, στη συνέχεια τελαρώνω το πανί και το ξαναδουλεύω. Με απελευθερώνει αυτή η διαδικασία. Έχω βέβαια και μια μανία να βάζω στο έργο πάρα πολλά στοιχεία, να συνδυάζω το τυχαίο με καθαρά παραστατικά κομμάτια. Συχνά, οι πίνακες είναι μεγάλων διαστάσεων και απαιτούν μεγάλη ενέργεια για να ολοκληρωθούν».

– Υπήρξατε, όπως και άλλοι Ελληνες ζωγράφοι, μαθήτρια του σημαντικού Ιταλού ζωγράφου Λεονάρντο Κρεμονίνι στην «Beaux Arts» του Παρισιού. Τι σας δίδαξε;

«Ήμουν πάρα πολύ τυχερή που υπήρξα μαθήτριά του. Μου έδωσε όχι μόνο γερές βάσεις αλλά και αυτοπεποίθηση, μια σιγουριά απίστευτη, τη δύναμη να ξεπερνώ τις δυσκολίες και τα εμπόδια. Μου μετέδωσε τη μεγάλη αγάπη του για τη ζωγραφική. Ο Κρεμονίνι και τα μουσεία ήταν η καλύτερη μαθητεία μου στο Παρίσι».

– Τα τελευταία χρόνια η δουλειά σας παρουσιάζετε και εκτός Ελλάδας, στο Παρίσι, το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη. Ήταν εύκολο να περάσετε τα ελληνικά σύνορα;

«Πάλεψα πάρα πολύ για να παρουσιάσω τη δουλειά μου εκτός Ελλάδας. Ξεκίνησα με κάποιες ατομικές εκθέσεις στο Παρίσι, σιγά-σιγά βρήκα γκαλερί στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Η παρουσία της δουλειάς μου εκτός ελληνικών συνόρων μού δίνει μεγάλη ώθηση για να συνεχίσω να ζωγραφίζω, σε μια εποχή που η ζωγραφική βρίσκεται στο περιθώριο της σύγχρονης τέχνης. Δεν θα μπορούσα, όμως, να ζήσω μόνιμα στο εξωτερικό χωρίς το ελληνικό φως. Στο Παρίσι ήλπιζα διαρκώς για λίγο φως. Ξεκινούσα ένα τελάρο με ήλιο και περίμενα μήνες για να το τελειώσω».

Εγκαίνια έκθεσης: Πέμπτη 8 Μαΐου 2014 19.00
Διάρκεια: 8 Μαΐου – 7 Ιουνίου 2014
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Σάββατο 10:00-19:00
Teşvikiye Sanat Galerisi: Akkavak Sk., Demet Apt., 4/A 34365, Nişantaşı, Κωνσταντινούπολη
Τηλ: 0090 0212 241 6535
Fax: 0090 0212 246 67 68
E-mail: tsanat@superonline.com, tesvikiyesanatgalerisi@gmail.com