Πραγματικότητα και αναπαράσταση στον αινιγματικό κόσμο του Omer Fast

Aπό τον Γιώργο Καρουζάκη

Σε έναν κόσμο όπως ο δικός μας, ο οποίος αναδιαμορφώνεται διαρκώς από χιλιάδες εικόνες, αντανακλάσεις και παρανοήσεις της πραγματικότητας, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μπορεί κάποιος να διαχωρίσει αυστηρά την πραγματικότητα από τις αναπαραστάσεις της. Δέσμιοι ακόμα μιας παλιάς, προ-τεχνολογικής αντίληψης της πραγματικότητας, δυσκολευόμαστε, συχνά, να διαχειριστούμε νοηματικά την πολυπλοκότητά της.

Ο Omer Fast είναι ένας καλλιτέχνης, που δείχνει να μην πτοείται από την πολυδιάστατη όψη του σύγχρονου κόσμου. Σε αυτήν βασίζεται, άλλωστε, το έργο του, ένα μέρος του οποίου φιλοξενείται αυτόν τον καιρό (20 Οκτωβρίου – 24 Ιανουαρίου) στους εκθεσιακούς χώρους του Jeu de Paume στο Παρίσι. Με αφετηρία την κινούμενη εικόνα, την πρακτική του ντοκιμαντέρ, με μια ευρεία όμως έννοια, εξερευνά την πολυπλοκότητα της αφήγησης και διαταράσσει τα όρια ανάμεσα σε ό,τι θεωρούμε πραγματικό και την αναπαράστασή του.

Η έκθεση με τίτλο Le Présent continue ξεκινά με την προβολή του έργου CNN Concatenated, μια σπουδή για τη ρητορική του φόβου και τη διασπορά του πανικού μέσω της τηλεόρασης. Ακολουθεί μια οικογενειακή ιστορία τρόμου, με τίτλο Continuity (Diptych) και η έκθεση ολοκληρώνεται με την εργασία 5,000 Feet is the Best, στην οποία διερευνά, μέσα από την προσωπική μαρτυρία ενός Αμερικανού πιλότου, τις νέες μορφές πολέμου που πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως.

Το βίντεο CNN Concatenated, ένα από τα ελάχιστα έργα που ο Omer Fast δημιούργησε στο στούντιο, συντίθεται αποκλειστικά από τις εικόνες πραγματικών παρουσιαστών ειδήσεων της αμερικανικής τηλεόρασης, από ένα patchwork προσώπων και χιλιάδων λέξεων. Πρόκειται για μια ανησυχητική αφήγηση, στην οποία δεκάδες παρουσιαστές ειδήσεων απευθύνονται στο κοινό με έναν μηχανικό, ψυχρό τόνο, δίνοντας την αίσθηση ότι έχουν κυριευτεί από κάποια μυστηριώδη δύναμη. Έργο που υπογραμμίζει ποικίλες αντιθέσεις, σχετικές με την υποκειμενικότητα, την αντικειμενικότητα και το συλλογικό ασυνείδητο.

Στο αμφίσημο, τόσο κινηματογραφικά όσο και νοηματικά Continuity (Diptych), η τραγική ιστορία ενός ζευγαριού Γερμανών που προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απώλεια του στρατιώτη γιου τους στον πόλεμο του Αφγανιστάν, εξελίσσεται σε ένα παράδοξο, αινιγματικό και εφιαλτικό οπτικό αφήγημα πολλαπλών ερμηνειών.

Tο έργο 5,000 Feet is the Best δημιουργήθηκε από τη συνεργασία του Omer Fast με έναν χειριστή μη επανδρωμένου αεροσκάφους, τύπου Predator, που συνάντησε το 2010 στην έρημο της Νεβάδα. Ο Fast αξιοποιεί τις μαρτυρίες του πιλότου και δημιουργεί ένα σύνθετο φιλμ μυθοπλασίας και ντοκουμέντου, για να παρατηρήσει την ανθρώπινη εμπλοκή και τις καταστροφικές συνέπειες των πολέμων της νέας εποχής.

Ο Omer Fast γεννήθηκε το 1972 στην Ιερουσαλήμ. Πέρασε ένα μεγάλο μέρος της εφηβείας του στη Νέα Υόρκη, ενώ αργότερα μετακόμισε στο Βερολίνο, όπου και ζει σήμερα. Η προσωπική του περιπέτεια, η προσπάθειά του να προσαρμοστεί σε διαφορετικούς πολιτισμούς και διαφορετικές γλώσσες, εξηγεί, εν μέρει, και το μεγάλο ενδιαφέρον του για ζητήματα που έχουν σχέση με τη γλώσσα, τη μετάβαση και την ταυτότητα, τα οποία τον απασχολούν και στις βίντεο-εγκαταστάσεις του.

Ο ίδιος δηλώνει, πρώτα απ΄όλα, αφηγητής ιστοριών. Ο τρόπος κατασκευής των έργων του, όμως, η μαεστρία με την οποία ενορχηστρώνει τους κώδικες και την οπτική γωνία των αφηγήσεών του, υπερβαίνει τη θεματολογία τους, η οποία ξεκινά από την πολιτική και τη γεωπολιτική και συναντά την Ιστορία.