O Robert Rauschenberg στην Tate Modern

Του Γιώργου Καρουζάκη

« Ο δικός μας Πικάσο ; » Αυτός ήταν ο τίτλος του άρθρου που έγραψε το 2006 ο κορυφαίος Αμερικανός κριτικός Jerry Saltz στη Village Voice και αναφερόταν στον Robert Rauschenberg, με αφορμή την έκθεση του καλλιτέχνη στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Δεν γνωρίζουμε ποια σημασία μπορεί να έχει για την τέχνη μια τέτοια σύγκριση, αν και ο Saltz προσπαθεί να την εξηγήσει αποκαλώντας τον Rauschenberg διονυσιακό πειραματιστή, ανορθόδοξο και ακαταμάχητο δημιουργό με οξεία οπτική αντίληψη που το έργο του θα αποτελεί έμπνευση για πολλές γενιές καλλιτεχνών στο μέλλον.

Ο Robert Rauschenberg (1925 – 2008), ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, φωτογράφος, performance artist δεν κινήθηκε, ευφυώς, μόνο ανάμεσα σε διαφορετικά είδη τέχνης, αλλά κατάφερε να ενώσει με τον δικό του προσωπικό τρόπο την αμερικάνικη παράδοση του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού και την Ποπ Αρτ με μια ιδιόμορφη επιστροφή στην παραστατική τέχνη. Οι τολμηρές, συχνά σύνθετες και αλλόκοτες, εικόνες του, καθώς και οι νέες τεχνικές ανάμειξης της πραγματικότητας με την καλλιτεχνική δημιουργία που επινόησε, στοίχειωσαν την τέχνη του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

Το εύρος και η δυναμική του έργου του, το οποίο φέρει την κληρονομιά του ντανταϊσμού και της κατάργησης των ορίων ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή, θα παρουσιαστούν από την 1η Δεκεμβρίου του 2016 έως και τις 2 Απριλίου του 2017 στην Tate Modern του Λονδίνου, στη μεγαλύτερη παρουσίαση της τέχνης του στη Μεγάλη Βρετανία τα τελευταία 35 χρόνια. Πρόκειται, επίσης, για την πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του καλλιτέχνη μετά τον θάνατό του, το 2008.

Το πάθος, ο ενθουσιασμός, η περιέργεια, η διεισδυτική ματιά του Rauschenberg στον σύγχρονο κόσμο και η κριτική ματιά στην καταναλωτική κοινωνία της εποχής του εκφράστηκαν μέσα από ποικίλα έργα στα οποία η ζωγραφική συναντά τα ταπεινά αντικείμενα της καθημερινότητας σε παραστάσεις, κολάζ και κατασκευές. Σε πολλά από αυτά, τα objets trouvés συνδυάζονται με τη φωτογραφία, οι δυναμικές χρωματικές χειρονομίες με ποικίλα αντικείμενα, σπαράγματα από εφημερίδες, εικόνες πολιτικών, αθλητών και αστέρων της ποπ.

Στην λονδρέζικη έκθεση θα παρουσιαστούν έργα από μια γόνιμη πορεία έξι δεκαετιών. Ανάμεσά τους βρίσκονται οι τεράστιες μεταξοτυπίες με τον JF Kennedy και το εμβληματικό Monogram, μια κατασκευή από τη σειρά «Combines» με έργα που βρίσκονται στο μεταίχμιο ζωγραφικής και γλυπτικής. Στο Monogram (1959) μια ταριχευμένη κατσίκα στερεωμένη σε ένα τροχό αυτοκινήτου στέκεται στο κέντρο της επιφάνειας ενός ασυνήθιστου καμβά. Σύνθεση που ενεργοποιεί νέους συσχετισμούς ανάμεσα στη γνώριμη πραγματικότητα και τις πλαστικές φόρμες, οδηγώντας την οπτική των θεατών σε νέες κατευθύνσεις.

Ο ίδιος επιθυμούσε, άλλωστε, να κάνει τους θεατές υπεύθυνους για την τέχνη που βλέπουν, λέγοντας: «Παλιότερα ήμουν εγώ ο καλλιτέχνης. Τώρα κάνετέ το εσείς. Εγώ προνοώ μόνο…».