Ζωγραφική στο νησί του Λεμονοδάσους

Από τον Γιώργο Καρουζάκη

Η θάλασσα ως βασικό ζωγραφικό θέμα σε μια έκθεση που γίνεται σε ένα νησί του Αργοσαρωνικού παραπέμπει αρχικά στις γνωστές «παρά θίν΄αλός» διοργανώσεις που φιλοξενούνται τα καλοκαίρια στην Ελλάδα. Η κοινή έκθεση του Τάσου Μαντζαβίνου και του Κώστα Παπανικολάου στην γκαλερί Citronne στον Πόρο (έως 24 Ιουλίου) δεν έχει τα γνώριμα χαρακτηριστικά μιας καλοκαιρινής έκθεσης σε νησί : η προσέγγιση των δυο ζωγράφων στο κλασικό θέμα δεν είναι η αναμενόμενη, ενώ η γκαλερί που τη φιλοξενεί είναι γνωστή, εδώ και χρόνια, για τις άρτιες εκθέσεις που διοργανώνει.

Καλλιτέχνες της διασποράς, όπως ο Στίβεν Αντωνάκος και ο Κρις Γιαννάκος και σημαντικοί ζωγράφοι μας, όπως ο Παναγιώτης Τέτσης, ο Χρόνης Μπότσογλου και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης έχουν δείξει έργα τους στη Citronne. To όνομα της γκαλερί παραπέμπει στο σαγηνευτικό Λεμονοδάσος, σημείο αναφοράς για το νησί και στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη.

Στη φετινή, πρώτη έκθεση του καλοκαιριού ο Τάσος Μαντζαβίνος και ο Κώστας Παπανικολάου, στενοί φίλοι και εκπρόσωποι της ίδια γενιάς, συνεκθέτουν κι επιχειρούν έναν απρόβλεπτο διάλογο γύρω από μια κοινή αναφορά, τη θάλασσα. Επιπλέον δείχνουν και ορισμένα κοινά τους έργα, τα οποία ξεκίνησε ο ένας και ολοκλήρωσε ο άλλος, ως μια γενναιόδωρη χειρονομία πολλαπλών ερμηνειών.

Μην φανταστείτε, πάντως, ειδυλλιακές απεικονίσεις, καθησυχαστικά τοπία και γλυκερές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας. Στη δουλειά του Τάσου Μαντζαβίνου η θάλασσα με τα βαθυκύανα, σχεδόν μαύρα, νερά της δεν αφήνει, άλλωστε, πολλά περιθώρια για ονειροπόληση. Ένα αίσθημα ανησυχίας διαχέεται στο χώρο και από τις φιγούρες που κατοικούν τις ζωγραφικές επιφάνειες των έργων του : παραμορφωμένες, απορροφημένες στον πυρήνα τους, αρνούμενες να κολακέψουν τους θεατές, εν μέσω μιας υπαρξιακής κρίσης με τα χέρια τους σε στάση απόγνωσης.

Στα έργα του διακρίνονται ακόμα στοιχεία από τη βυζαντινή, τη λαϊκή τέχνη ή τον Καραγκιόζη, ζωηρά φυλλώματα δέντρων, ζευγάρια, ζώα, όλα αντανακλάσεις ενός κόσμου μετέωρου ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα.

Ο Tάσος Μαντζαβίνος, όπως οι περισσότεροι ζωγράφοι, αποφεύγει να ερμηνεύει την τέχνη του. Αν γνωρίζει κάτι, όπως λέει, είναι ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να αποποιηθεί τη γνώση για να βρει το στίγμα του. «Η δύσκολη προσπάθεια είναι να αποποιηθείς τη γνώση για να φτάσεις, αν τα καταφέρεις, στην πρώτη ματιά. Να πας προς τα πίσω και να δεις, για παράδειγμα, τη θάλασσα όπως ένας αρχαίος. Να κοιτάξεις ένα δέντρο και να σε οδηγήσει η εικόνα του και το ένστικτο σου σε ένα νέο τρόπο ζωγραφικής».

Οι πίνακες του Κώστα Παπανικολάου στην πρώτη εντύπωση μοιάζουν οικείοι. Οι πιο παρατηρητικοί θεατές θα αναγνωρίσουν σε αυτούς εικόνες από το νησί του Πόρου και την απέναντι ακτή της Πελοποννήσου. Σύντομα θα αντιληφθούν, όμως, ότι η ρεαλιστική τοπιογραφία και η αναπαράσταση αφήνει αδιάφορο το ζωγράφο. Η επιλογή του τόπου, η αυστηρότητα του σχεδίου, η ενορχήστρωση των χρωμάτων και του φωτός αποκαλύπτουν αρμονικές και αυστηρές συνθέσεις. Και ενισχύουν μια απρόσμενη θέαση του γνώριμου τοπίου που φαντάζει, την ίδια στιγμή, μπροστά μας οικείο και απρόσιτο.

«Τα έργα μου δεν υπηρετούν με ακρίβεια το θέμα. Είναι οργανωμένα γύρω από μια έννοια» λέει ο ζωγράφος. Και προσθέτει : «Δεν θέλω να αναπαραστήσω τον πραγματικό χώρο ή το βάθος του με τη φωτοσκίαση, αλλά να αποδώσω την αίσθηση του τοπίου. Για αυτό αποφεύγω τη βιρτουζιτέ της απόδοσής του και αναζητώ την ακρίβεια του λόγου που με ώθησε να το πλησιάσω. Τα ίδια θέματα τα έχουν κάνει άλλοι καλύτερα από μένα, αλλά και να συγκριθείς με τους μαζί τους, πάλι δε βλάπτει».

Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, Δρ της Ιστορίας της Τέχνης και Διευθύντρια της Γκαλερί Citronne.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 24 Ιουλίου 2013 και θα είναι ανοιχτή 11 πμ -1 μμ και 7 – 11 μμ καθημερινά.

Πληροφορίες στο τηλέφωνο +30-22980-22401 Email : tspinari@gmail.com.

Η επόμενη και τελευταία έκθεση του καλοκαιριού στην γκαλερί Citronne είναι του Αλέκου Κυραρίνη από τις 27 Ιουλίου μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου.